5 lees- en kijktips van rechtsonderzoeker Jan-Baptist Lemaire

Als rechtsonderzoeker gaat Jan-Baptist Lemaire (KU Leuven) na hoe rechters hun oordelen vormen. Met deze vijf tips neemt hij ons mee in de donkere gangen van rechtsgebouwen, morele oordelen en de betere dramaserie.

#Tip 1: Het beleid van de rechter – Walter Van Gerven

Wat? Een non-fictieboek

Waarom deze tip? “Dit boek gaat in op een thema dat in de rechtstheorie ‘rechtsvinding’ wordt genoemd: hoe komen rechters tot een oordeel als het recht onduidelijk of onvolledig is? Walter Van Gerven was een Belgische jurist en schreef een heldere inleiding tot dit onderwerp. Het boek wordt binnenkort heruitgeven. De uitgave van 1973 is trouwens gratis te downloaden op de website van de Leuvense rechtenbib.”

#Tip 2: The Nature of the Judicial Process – Benjamin Cardozo

Wat? Een non-fictieboek

Waarom deze tip? “Als de rechtsliteratuur klassiekers had, dan was dit er een. Benjamin Cardozo was een rechter in het Amerikaanse Hooggerechtshof. In 1921 stelde hij dit boek samen op basis van de ‘Storrs Lectures’ die hij eerder dat jaar gaf aan de Yale Law School. In het boek gaat hij in op de vraag hoe rechters over zaken moeten beslissen. Zijn antwoord: bij eenvoudige gevallen moeten ze de wet volgen en toepassen, in moeilijke gevallen moeten ze nieuwe wetten maken. Het is nog altijd een van de bekendste werken over dit thema.”

#Tip 3: Succession

Wat? Amerikaanse dramaserie van HBO

Waarom deze tip? “Voor wie het niet gevolgd heeft dit voorjaar: de serie gaat over de opvolgingsvete tussen de drie kinderen van een mediamagnaat. De serie zou geïnspireerd zijn op het leven van Rupert Murdoch, de eigenaar van onder andere Fox News, The Wall Street Journal en The Sun. Vooral het laatste seizoen gaat in feite volledig over het vennootschapsrechtelijke luik van mijn doctoraat: hoe komen zakendeals tot stand?”

#Tip 4: Moral Tribes: Emotion, Reason, and the Gap Between Us and Them – Joshua Greene

Wat? Non-fictieboek

Waarom deze tip? “Volgens Joshua Greene, een Amerikaanse experimenteel psycholoog, neurowetenschapper en filosoof, nemen onze rationele oordelen en onze intuïtieve oordelen twee verschillende plaatsen in. Hij vergelijkt ons brein met een camera met twee standen. De automatische instellingen zijn onze emoties: programma’s die we verfijnd hebben door evolutie, cultuur en persoonlijke ervaringen. De handmatige modus is ons vermogen om te redeneren; dat maakt ons denken dan weer flexibel.”

#Tip 5: The Righteous Mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion – Jonathan Haidt

Wat? Non-fictieboek

Waarom deze tip? “In tegenstelling tot Joshua Greene zegt Jonathan Haidt, een Amerikaanse sociaal psycholoog, dat onze morele oordelen eerder via emoties dan via bewust redeneren tot stand komen. Dat betekent dus dat we niet overtuigd worden door rationele argumenten: we gebruiken onze rationele vermogens vooral om onze morele intuïties achteraf te rechtvaardigen. Zijn inzichten zijn net als die van Joshua Greene van groot belang voor de juridische oordeelvorming, die uiteindelijk een vorm is van moreel oordelen.”