Wat is de meest succesvolle opvoedingsstijl?

 

De vraag beantwoorden houdt het risico in dat we ouders in hokjes plaatsen. De ene ouder zou te laks en te toegeeflijk zijn, de andere ouder te streng. Opvoeding is echter een heel dynamisch gegeven. De ene dag is de andere niet. Daarom vertrekken we beter vanuit de vraag: wat hebben jongeren vandaag nodig om zich op een positieve manier te ontwikkelen?

 

Volgens de zogenaamde zelfdeterminatietheorie spelen de psychologische basisbehoeftes aan autonomie, competentie en verbondenheid daarin een cruciale rol.

Autonomie

Autonomie verwijst naar het gevoel jezelf te mogen zijn. Je voelt je erkend en gehoord. Je kan psychologisch vrij en naar eigen normen, waarden en interesses handelen. Dat is vandaag niet eenvoudig. Jongeren worden geconfronteerd met een groot aantal opties waaruit het moeilijk kiezen is. Nogal wat jongeren vertonen bij het kiezen ook een sterk verantwoordelijkheidsgevoel, wat tot extra druk leidt. Ouders en andere ‘socialisatiefiguren’, zoals leraren, kunnen jongeren aanmoedigen om keuzes te maken op basis van hun persoonlijke waarden en interesses (eerder dan louter op basis van sociale verwachtingen).

Competentie

Competentie verwijst naar het gevoel doelen te kunnen bereiken en talenten te kunnen ontplooien. Nogal wat jongeren kampen met faalangst en gevoelens van onzekerheid. Zelfkritisch perfectionisme zit in de lift. Om de competentiegevoelens van jongeren te versterken, is het belangrijk dat ouders en socialisatiefiguren het ritme van de jongere volgen, duidelijke verwachtingen formuleren en gepaste hulp bieden als de jongere daarom vraagt.

Verbondenheid

Verbondenheid draait tot slot om de behoefte naar erkenning en graag gezien worden. Jongeren zijn meer dan ooit verbonden met anderen via sociale media, maar dat is een dubbelsnijdend zwaard. Nogal wat jongeren worden slachtoffer van cyberpesten of zijn eenzaam ondanks hun uitgebreide sociale netwerk. Ouders kunnen een belangrijke buffer vormen tegen die problemen door een warme thuis te creëren, door tijd te maken om echt aandacht te geven aan hun kinderen en door beschikbaar te zijn om troost te bieden als ze met negatieve gevoelens kampen.

Een omgeving die aan deze drie psychologische basisbehoeften kan voldoen, is een omgeving waarin jongeren openbloeien en veerkracht opbouwen in een complexer wordende wereld vol uitdagingen
Elien Mabbe
UGent

Elien Mabbe is postdoctoraal onderzoeker binnen de vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie aan de Universiteit Gent. Ze buigt zich over de opvoeding van adolescenten.