Op speeddate! Met Alexander Vandewalle

Op zoek naar Zeus, op queeste met Mars of gezellig op de koffie bij Aristoteles? Alexander Vandewalle (UAntwerpen en UGent) gaat in videogames de Grieks-Romeinse mythologie achterna. In zijn doctoraat bestudeert hij de karakterisering van antieke goden en helden in hedendaagse games. We stelden hem zeven vragen over geschiedenis, videogames, en waar ze elkaar ontmoeten.

De Grieks-Romeinse mythologie inspireert onze cultuur al eeuwen. Kunnen we nog nieuwe verhalen vertellen?

“Verhalen kunnen altijd opnieuw worden uitgevonden, daar is de Grieks-Romeinse mythologie een mooi voorbeeld van. De antieke oudheid blijft tot de verbeelding spreken, en niet alleen in boeken en films. Steeds vaker zien we dat verhalen op verschillende manieren en via verschillende media met mensen worden gedeeld. Videogames zochten lange tijd inspiratie in filmische conventies, maar tegenwoordig zien we ook het omgekeerde gebeuren: de narratieve elementen, personages en verhaallijnen uit videogames vormen de basis voor films en tv-programma’s.”

Wat hebben videogames dat films of boeken niet hebben?

“Videogames zijn een medium apart omdat ze ergodisch zijn: de speler moet actief deelnemen aan het verhaal van de game. Daardoor gaan mensen op een heel andere manier met de personages om: ze krijgen als het ware de kans om zelf een held of godin te worden. Met elke keuze kan de speler een personage meer vorm geven en verder ontwikkelen. Dat biedt heel wat mogelijkheden om zelf een interactie aan te gaan met historische elementen. Van historische personages tot antieke objecten en tekstfragmenten: de speler kan de geschiedenis ‘beleven’.”

Worden videogames dan het nieuwe hulpje voor de leerkracht geschiedenis?

“We zien dat vandaag al gebeuren, sommige games bieden zelfs een educatief pakket aan. Daarbij krijgen spelers  de kans om de wereld van het spel te verkennen. Een van de grootste voordelen van het medium is dat je actief aan het proces moet deelnemen. Even wegdromen bij de beelden is hier geen optie, de speler moet zelf op ontdekking gaan. Al zijn er wel wat praktische moeilijkheden: als elke leerling alles apart moet beleven, heb je heel wat apparatuur nodig.”

Van de fictieve game-wereld naar de echte wereld: is dat een grote stap?

“Het is in ieder geval een minder grote stap dan je zou denken. Heel wat verhaallijnen spelen zich natuurlijk af op fictieve plaatsen, denk maar aan de Onderwereld of de berg Olympus. Maar als games zich op bestaande locaties afspelen, worden die vaak met veel zorg afgebeeld. Er zijn heel wat voorbeelden van games waarvoor de ontwikkelaars samenzaten met, bijvoorbeeld, geschiedkundigen, archeologen of egyptologen. Ook samenwerkingen met toeristische diensten of verkennende reizen om de omgeving volledig op foto vast te leggen, zijn geen uitzondering.”

De omgeving ‘klopt’ dus, maar zijn videogames ook echt historisch accuraat?

“Een betere vraag is misschien: moeten ze dat wel zijn? Is dat zelfs mogelijk, als het verleden sowieso iets ongrijpbaars is, en zoveel bronnen verloren of aangetast zijn? Videogames pretenderen ook niet dat ze een exacte weergave van de feiten neerzetten. Vaak mikken de ontwikkelaars eerder op een soort ‘authenticiteit’ en willen ze de spelers het gevoel geven dat ze in de geschiedenis worden ondergedompeld. Dat doen ze  bijvoorbeeld door historische objecten en tekstfragmenten op te nemen, of door bepaalde termen uit het Grieks of Latijn te gebruiken. Op die manier kunnen game-ontwikkelaars op hun eigen manier omgaan met de oudheid.”

Vaak worden figuren uit verschillende mythes of mythologieën door elkaar gebruikt. Verbreekt dat die illusie dan niet?

“In de populaire cultuur gebeurt dat best vaak – denk maar aan Marvel, waar Noordse goden naast Amerikaanse helden kunnen vechten. Bovendien vind je in games ook heel wat nieuwe elementen terug: niet alleen nieuwe interpretaties van bestaande helden en goden, maar zelfs volledig originele personages. Goden worden sterfelijk, vrouwelijke personages krijgen meer zeggenschap in hun verhaal, en nieuwe karakters krijgen de kans om de krachten van Zeus te gebruiken. De antieke mythologie vormt de basis die her-verteld wordt, maar het staat de designers altijd vrij om verder te innoveren en aan te passen.”

Ben je zelf ook een gamer? Verandert de manier waarop je naar games kijkt als je ze zo intensief bestudeert?

“Spelen voor onderzoek heeft inderdaad mijn persoonlijke speelstijl wat veranderd. Ik let op andere elementen: welke personages kom ik (niet) tegen? Hoe werd de omgeving opgebouwd? Het vraagt bovendien heel wat tijd om zo’n game uit te spelen – voor sommige games meer dan 100 uur. Als ik zo’n spel voor de derde keer moet uitspelen … Je beslist sneller om kleinere queesten links te laten liggen. Zelfs als ik in m’n vrije tijd een spel begin, merk ik dat ik daar op een andere manier mee omga. Hoewel het allemaal een beetje meer ‘werk’ is geworden, blijf ik er ontzettend veel plezier in vinden.”

Alexander doet zijn doctoraatsonderzoek aan de onderzoeksgroep Antwerps Centrum voor Media in de Samenleving van de UAntwerpen en aan de vakgroep Letterkunde van de UGent. Onze cameraploeg mocht aan het begin van het jaar een dagje met hem meelopen. Check zeker de toffe video!