Leer luisteren naar mensen die stotteren

Naar aanleiding van Wereldstotterdag op 22 oktober delen FWO-aspiranten Annelien Dorme, Iris Heselmans en Gizem Aslan, die onderzoek doen naar stotteren, hun inzichten. Ook Fien Goetmaeckers, een collega-FWO-aspirant die zelf stottert, vertelt haar verhaal.

Wat onderzoeken jullie precies bij mensen die stotteren?>

Gizem: “Ik onderzoek hoe cognitieve processen, zoals aandacht en inhibitie, of remming, een impact hebben op meertalige kinderen die wel of niet stotteren.”

Iris: “Mijn focus ligt op emoties bij stotterende kinderen. Beïnvloedt de manier waarop kinderen kunnen reageren hun gestotter? Dat wil ik te weten komen.”

Annelien: “Ik werk met volwassenen die stotteren. Ik meet hun hersenactiviteit met EEG’s om de interactie te onderzoeken tussen auditieve perceptie – hoe ze taal waarnemen – en aandacht en tweetaligheid.”

Wat hopen jullie te bereiken?

Annelien: "Stotteren wordt al decennia onderzocht, en toch zijn er nog veel vraagtekens. >Wij willen de onderliggende mechanismen van stotteren ontrafelen: als je die kent, kun je ook betere diagnostiek en betere therapie ontwikkelen.”

Gizem: “Daarbij worstelen Annelien, Iris en ik alle drie met dezelfde uitdaging: het is niet gemakkelijk om mensen te vinden die stotteren en die bereid zijn om aan ons onderzoek deel te nemen.”

Mensen die stotteren worden vaak gezien als hulpbehoevend, terwijl dat niet zo is
Fien Goetmaeckers
UGent

Is een dag als Wereldstotterdag volgens jullie nog nodig in 2024?

Fien: “Absoluut. Door logopedie heb ik technieken aangeleerd om mijn stotteren te beheersen. Van jongs af aan heb ik ook training in zelfvertrouwen gekregen. Daardoor beperkt mijn stotteren me relatief weinig. De enige échte drempel ervaar ik wanneer ik nieuwe mensen ontmoet: vaak begrijpen ze niet waarom ik spreek zoals ik spreek. Soms denken ze dat ik een grapje maak. Daarom hebben we behoefte aan meer bewustwording: veel mensen weten wel dat stotteren bestaat, maar herkennen het niet altijd.”

Annelien: “Het thema van Wereldstotterdag is dit jaar ‘De kracht van luisteren’. Wie goed luistert, bouwt vertrouwen op en begrijpt de situatie en gevoelens van anderen beter. Dat kunnen mensen die niet stotteren leren van mensen die dat wel doen: aandachtig zijn in een gesprek, en anderen meer tijd te geven.”

Welke misvattingen bestaan er nog over stotteren?

Iris: “Veel mensen denken dat mensen die stotteren verlegen of te zelfbewust zijn, en zelfs dat ze minder intelligent zijn. Dat heeft te maken met hoe films en series stotteren voorstellen. Nog een misverstand: stotteren beperkt zich niet alleen tot ‘niet-vloeiend spreken’. Het kan leiden tot allerlei problemen, van spreekangst over communicatiemoeilijkheden tot moeilijkheden om een gezond sociaal leven te leiden.”

Wij willen de onderliggende mechanismen van stotteren ontrafelen: als je die kent, kun je ook betere therapie ontwikkelen
Annelien Dorme
UGent

Annelien: “Mensen zeggen ook vaak tegen personen die stotteren: ‘Haal eens diep adem.’ Of: ‘Denk eerst na over wat je wilt zeggen.’ Dat helpt natuurlijk niet.”

Fien: “Sommigen denken dat ze ons raad moeten geven, ja. ‘Je hoeft niet zenuwachtig te zijn!’ Ze bedoelen het goed, hoor, maar ze geven er de verkeerde boodschap mee: ‘Ik weet wel wat goed voor je is’ – alsof ik dat zelf niet weet! Mensen die stotteren worden vaak gezien als hulpbehoevend, terwijl dat niet zo is.”

“De laatste jaren verandert er wel wat, merk ik. Stotteren wordt meer en meer aanvaard. Vroeger lag de klemtoon in de begeleiding van mensen die stotteren op ‘genezing’, nu ligt hij veel meer op aanvaarding – bijvoorbeeld via therapie. Die weg heb ik zelf ook afgelegd. Ik spreek nu eenmaal zoals ik spreek, en daar heb ik vrede mee.”

Gizem: “Er zijn veel goede websites boordevol informatie over stotteren, zoals die van het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek en de National Stuttering Association in de Verenigde Staten. Mijn belangrijkste boodschap voor mensen die niet stotteren is dan ook: informeer jezelf!"