Expeditie Moendoes: "Kinderen worden wetenschapper in actie dankzij het FWO"

Eind april lanceerde de Jonge Academie ‘Expeditie Moendoes’, een spel om kinderen in contact te brengen met wetenschap. In dit interview vertellen prof. Sofie Verbrugge, hoofddocent aan de UGent en Bert Seghers, secretaris van de Jonge Academie, er meer over. 

Wat is Expeditie Moendoes? 

Sofie Verbrugge: “Expeditie Moendoes is een wetenschapsspel voor de laatste graad van de basisschool en de eerste graad van de middelbare school. Het uitgangspunt is dat een team van 3 wetenschappers vanop Aarde de ruimte in wordt gestuurd, op zoek naar een planeet waar leven mogelijk is. Tijdens hun tocht stuiten ze op de onbekende planeet Moendoes. Ze onderzoeken de planten en dieren die er leven, het klimaat en de seizoenen. Op Moendoes blijken ook intelligente wezens te wonen, de Moendianen. Die hebben een eigen taal, rekenstelsel en cultuur. Het doel is om alles te weten te komen over de planeet en haar bewoners.” 

Bert Seghers: “Het unieke aan dit spel is dat het volledig werd ontwikkeld door wetenschappers, in een wetenschappelijk kader.”

Hoe werkt het spel?

Bert Seghers: “Expeditie Moendoes is een spel om in de klas te spelen. De leerkracht verdeelt de klas in teams van twee. Elk team krijgt dan vragen die ze moeten beantwoorden aan de hand van bronmateriaal.” 

Sofie Verbrugge: “In totaal worden er 30 bronnen verspreid over het klaslokaal. Op die bronnen staat informatie over de planeet Moendoes - denk aan een pagina uit een biologieboek, een weergrafiek of resultaten van een opgraving.” 

Bert Seghers: “Als de leerlingen een antwoord gevonden hebben, kunnen ze dat laten controleren door de leerkracht. Juiste antwoorden worden automatisch gepubliceerd op het Bord van Kennis, zodat alle teams ze kunnen raadplegen, net zoals in de echte wetenschap. Na een tijdje zullen de leerlingen inzien dat het loont om af en toe het Bord van Kennis te raadplegen, om zo sneller nieuwe vragen te kunnen beantwoorden.” 

Waarom is Expeditie Moendoes gecreëerd?

Sofie Verbrugge: “We wilden leerlingen graag laten ervaren wat het is om te werken als een wetenschapper. Tijdens het spel gaan ze te werk als echte wetenschappers die vragen stellen, antwoorden zoeken én kritisch nadenken over die antwoorden.” 

Bert Seghers: “De spelers ondervinden tijdens het spel dat het in de wetenschap niet zozeer draait om veel weten, maar om verbanden leggen, puzzelen en creatieve en originele invalshoeken vinden. Dat is wat we willen tonen met dit spel.” 

Sofie Verbrugge: “Het spel werd specifiek ontwikkeld voor 10- tot 14-jarigen. Uit een onderzoek blijkt dat ons beeld van wetenschap gevormd wordt in die levensfase. Dat beeld dragen we, onbewust, voor de rest van ons leven mee. Expeditie Moendoes laat kinderen wetenschap ervaren op een leuke manier: in het slotgesprek benadrukken we dat de creativiteit, samenwerking en het leggen van verbanden echte ervaringen zijn die het uitdagend en fijn maken om zelf aan wetenschap te doen. We zijn ervan overtuigd dat dit op een lange termijn een positieve impact kan hebben op hun beeld van wetenschap.”

Hoe zijn jullie op het idee gekomen? 

Bert Seghers: “Het eerste initiatief dateert al van 2010. Expeditie Moendoes werd ontwikkeld onder impuls van De Jonge Akademie van Nederland, in samenwerking met een wetenschapscommunicatiebureau. Toen was het nog een traditioneel, kartonnen spel, waarbij leerkrachten de vragen moesten afprinten en uitknippen. Het bordspel werd in Nederland massaal verspreid, maar in België is het nooit ver geraakt.”

Bert Seghers: “In 2017 sloegen de Vlaamse en Nederlandse Jonge Academies de handen in elkaar om de drempels voor leerkrachten weg te nemen. Dat hebben we gedaan door Expeditie Moendoes deels te digitaliseren. Anno 2022 is het originele bordspel omgevormd naar een hybride spel met online ondersteuning. In de spelmap zitten alle geprinte bronnen, de handleiding, de vragenbladen en een begeleidende brief. Die spelmap hebben we, met financiële hulp van het FWO, opgestuurd naar alle 2.875 Vlaamse basisscholen.” 

Sofie Verbrugge: “Voor de leerkracht vraagt het spelen van Moendoes nu nog maar weinig voorbereiding. Hij of zij heeft enkel de spelmap en 2 schermen met internettoegang nodig. De achtergrondinformatie uit de handleiding is genoeg om aan de slag te kunnen, het is dus niet nodig om alles over de planeet Moendoes te weten.”